Sâmi Efendi

20. yüzyılda yetişen hattatların celi sülüs, celi talik, celi divani ve divani hocası olan hat üstadı Sami Efendi. İstanbul'da doğmuştur. Yorgancılar Kethüdası Hacı Mahmud Efendi'nin oğlu olup ilk yazılarında "Yorgancızâde" imzasını kullanmıştır.

Sıbyan mektebinde okurken Boşnak Osman Efendi'den aklam-i sitteyi, Mümtaz Efendi'(ö.1288/1871)den Bâb-ı Âli rikası meşketti. Bilhassa celi sülüs ve celi talikte rakipsiz bir sanatkardır. Sami Efendi, divani yazılarını ve tuğra çekmeyi küçüklüğünde memur olarak girdiği Dîvan-ı Hümâyun'da Nasih Efendi'den öğrendi. Mustafa Râkım'ın öğrencilerinden Recâi Efendi (ö.1291/1874)'den celî sülüs; Kıbrısizade İsmail Hakkı Efendi (ö.1278-1279/1862)'den nestâlik; Ali Haydar Bey (ö. 1287/1870)'den celî nestâlik dersleri alarak kendini yetiştirdi.

1327/1909'da Dîvan-ı Hümâyun'dan emekliye ayrıldı. Ayrıca Divân-ı Hümâyun ve Enderun mektebinde dersler verdi. Hattat Sâmi Efendi, 19. yüzyılın ikinci yarısında Aklâm-ı Sittede klasik yolu izleyen en kuvvetli hattatlardan biridir.

Hat hocalığı yaparken birçok kimse kendisinden istifade etmiştir. Ömer Vasfi (1297-1347/1880-1928), İsmail Hakkı Altunbezer (1869-1946), Necmeddin Okyay (1300-1396/1883-1976), Kamil Akdik (1278-1360/1862-1941), Nazif (ö. 1331/1913), Hasan Rıza (ö.1338/1920), Elmalılı Hamdi Yazır (ö.1361/1942), Neyzen Emin Yazıcı (ö. 1945) bunların en meşhurlarındandır.

31 Mayıs 1914'te açılan Medresetü'l-Hattatîn adlı hattat okulunda Sâmi Efendi'nin rolü görülür. Nitekim öğrencilerinden Hasan Rıza, Hulûsi Yazgan, Kâmil Akdik, İsmail Hakkı Altunbezer ve Necmeddin Okyay bu okulda dersler vermişlerdir. Sami Efendi'nin eserleri genellikle özel koleksiyonlarda bulunmaktadır.

1912 yılında vefat eden Sâmi Efendi'nin kabri İstanbul Fatih Camii haziresindedir. Mezar taşını Kamil Akdik celi sülüs ile yazmış, taşın süslemesini de İsmail Hakkı Altunbezer yapmıştır. Sonradan Necmeddin Okyay, üstadın vefatına şu tarihi düşmüştür:

Ser-füru eyler cihan tarih-i Necmeddin için
Göçtü Sami kaldı rakım mesleği üstadsız.

Hattat Sami Efendi'nin celi sülüs ve nestalik levhaları daha çok Cihangir, Aksaray Valide, Rami, Edirnekapı'da Mihrimah ve Üsküdar'da Altunizade Camilerinde bulunmaktadır. Taşa geçirilmiş yazı ve kitabeleri de şunlardır:

Kapalıçarşı'nın iki kapısı üzerindeki tamir kitabesi, hadis ve tuğra 
Babıali'de vilayet yanında Nallı Mescit'teki hadis
Şehzade, Kantarcılar ve Ali Paşa Camileri'nin kapılarındaki ayetler
Tophane'den 1956'da Maçka Parkı'na nakledilen Hamidiye çeşmesi
Etfal Hastanesi ile Eminönü Yeni Cami'nin arkasında İş Bankası bitişiğindeki çeşme
Erenköy'de Zihni ve Galip Paşa camilerinin kitabeleri
Yıldız Sarayı bahçesindeki çeşme yazısı